Jednym z działań, jakie zapowiada Prawo i Sprawiedliwość po zwycięstwie w najbliższych wyborach, jest program mieszkaniowy ułatwiający wykup mieszkań komunalnych ich wieloletnim lokatorom. Jeśli polityka rządu się nie zmieni, podjęte zostaną prace nad ustawą, w świetle której mieszkaniec bloku komunalnego może wykupić swoje mieszkanie na własność. Dziś podobna możliwość jest niezwykle rzadka. Istnieje tylko wtedy gdy samorząd wystawi nieruchomość na sprzedaż. Gminy bardzo niechętnie pozbywają się w ten sposób lokali ze swojej puli.
Zmiana prawa w interesie społecznym
Obecne prawo własności zakłada, że samorząd ma pełną swobodę dysponowania lokalami komunalnymi. Nic w tym dziwnego, ich budowa najczęściej została sfinansowana z budżetu na poziomie gminy. Aby poprawić dostępność mieszkań, PIS proponuje wprowadzenie rozwiązań otwierających lokatorowi drogę do prawa własności do lokalu komunalnego. Prezes PIS powołuje się tu na interes społeczny, wedle którego długoletni lokatorzy powinni mieć prawo do ubiegania się o własność mieszkania, które zajmują. Czy z niego skorzystają, zależy od nich. Na drodze do wykupu stoją dziś nie tylko kwestie formalne, ale i wyjątkowo wysokie ceny mieszkań.
Z perspektywy czasu wiadomo, że program Mieszkanie Plus okazał się rozczarowaniem. Ponieważ w Polsce mieszkanie na własność wciąż jest ważnym elementem budowania statusu społecznego, chętnych na własny lokal nie brakuje. Realną przeszkodą dla inwestorów są ceny mieszkań i niska dostępność kredytów. Czy mieszkańcy lokali komunalnych będą mogli wykupić je na preferencyjnych warunkach? Dziś jeszcze tego nie wiadomo.
Walka o gminny zasób lokali
Zmiana prawa z pewnością byłaby korzystna dla lokatorów. Dziś osoby zajmujące mieszkania w blokach komunalnych praktycznie nie mają szans na jego wykupienie. Pojawia się ona tylko wtedy, gdy gmina decyduje się na wystawienie na sprzedaż nieruchomości, w której mieszkamy. Dzieje się tak bardzo rzadko, a jeśli już to oznacza to, że dany budynek jest na przykład drogi w utrzymaniu. Zasoby mieszkań w rękach samorządów są szczupłe. Aby mogły jak najlepiej dbać o interes społeczny, muszą dążyć do skrócenia kolejek osób oczekujących na lokal socjalny lub komunalny. Jeśli będą sprzedawać tego typu nieruchomości, problem będzie się pogłębiał.
Nim podobny rządowy program zostanie wdrożony, należy zastanowić się nad różnymi aspektami interesu społecznego jakie niesie za sobą kwestia wykupu mieszkań socjalnych. Program ułatwiający zdobycie zajmowanego lokalu na własność z pewnością jest pożyteczny. Przyniesie jednak korzyść ogółowi tylko wtedy, gdy rząd zdecyduje się zainwestować w zabudowę mieszkalną dostępną samorządom. Jeśli straty zasobu lokalowego gmin będą choćby po części uzupełniane przez nowe inwestycje, zmiana prawa może okazać się drogą do własnego M dla wielu Polaków.
