Coraz więcej osób decyduje się zawrzeć umowę dożywocia zamiast spisać testament bądź przekazać nieruchomość w formie darowizny. Tendencja ta dotyczy głównie osób starszych, niemniej jednak przynosi ona znaczne korzyści dla obu stron umowy. Czym dokładnie jest umowa dożywocia i na jakich zasadach można ją sporządzić?
W zamian za opiekę
Umowa dożywocia jest niejako alternatywą dla przekazania nieruchomości po śmierci właściciela poprzez sporządzenie testamentu bądź aktu darowizny przez tzw. dożywotnika, czyli osobę, która chce przekazać nieruchomość w zamian za dożywotnią opiekę. Istotne jest przy tym, że osoba, która po śmierci obecnego właściciela stanie się nowym posiadaczem nieruchomości musi jednak zapewnić dożywotnikowi opiekę na godziwym poziomie. Przede wszystkim dożywotnik jest nieusuwalny z mieszkania aż do śmierci, musi mieć także zapewnione wyżywienie, opiekę w przypadku choroby, opał, ubranie, niezbędne leki, muszą być pokrywane wszelkie opłaty za użytkowanie mieszkania (czynsz, prąd, woda), a dodatkowym obowiązkiem nowego właściciela mieszkania będzie wyprawienie na własny koszt pogrzebu. Dożywotnik może również zastrzec w umowie konieczność opieki nad dzieckiem, małżonkiem czy inną, bliską osobą. Prawo dożywocia jest niezbywalne, zatem nie podlega dziedziczeniu. Nie ma jednak przeszkód, aby nieruchomość sprzedać. Przedmiotem umowy dożywocia zwykle jest mieszkanie, jednak nie ma przeszkód, aby była nim jakakolwiek nieruchomość, w tym prawo wieczystego użytkowania.
Korzyści wynikające z umowy dożywocia
Dla dożywotnika korzyści są oczywiste – ma on zapewnione mieszkanie i opiekę, nawet w przypadku ciężkiej choroby. Wydaje się, że w podeszłym wieku taka promesa jest szczególnie istotna. Druga strona umowy także osiąga znaczne korzyści. Przede wszystkim nieruchomość, która jest przedmiotem umowy dożywocia, nie wchodzi w skład masy spadkowej. Spadkobiercy nie mogą więc dochodzić żadnych roszczeń związanych z nieruchomością. Co więcej, od jej wartości nie trzeba płacić zachowku. W przypadku testamentu czy darowizny zapłata zachowku byłaby koniecznością. Dodatkowo na stronę umowy dożywocia, która niejako dziedziczy nieruchomość, nie przechodzą obowiązki związane z ewentualną spłatą zadłużenia po śmierci dożywotnika. Nawet, jeżeli zdecyduje się ona odrzucić spadek, na mocy umowy dożywocia, to zachowa prawo do nieruchomości.
Kwestie formalne umowy dożywocia
Umowa dożywocia musi być sporządzona w formie aktu notarialnego – niedochowanie tego nakazu spowoduje jej nieważność. Jeżeli umowa zostanie spisana w innej formie, nieruchomość wejdzie w skład masy spadkowej i stanie się przedmiotem podziału pomiędzy spadkobierców. Dodatkowo na nabywcy nieruchomości ciąży obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynosi on 2% wartości nieruchomości i jest pobierany przez notariusza w momencie podpisywania umowy. Nie ma więc potrzeby regulować go we własnym zakresie na korzyść urzędu skarbowego. Nabywca zobowiązany jest również do opłacenia wszelkich kosztów notarialnych, a także opłaty sądowej od wniosku o wpis do księgi wieczystej. W księgach wieczystych znajduje się bowiem informacja o właścicielu nieruchomości, spisanej umowie i nowym właścicielu, który przejmie nieruchomość po śmierci obecnego.
