W ostatnim czasie dużo mówi się o porozumieniach dotyczących dożywotniej opieki nad seniorami. Zdarza się, że umowy takie są dla osób starszych niekorzystne. Właśnie dlatego notariusz, u którego spisuje się ten ważny dokument, musi dołożyć wszelkich starań by obie strony rozumiały postanowienia umowy. Za każdym razem, gdy notariusz dokonuje czynności prawnych ma, obowiązek upewnienia się, czy strony rozumieją to, czego dotyczy umowa i co podpisują.
Cenna pomoc notariusza
Notariusz Agnieszka Sinkiewicz, rzecznik prasowy Stowarzyszenia Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej, wyjaśnia, że to urzędnik ma obowiązek wyjaśnić wszelkie wątpliwości, choć oczywiście nie odpowiada za prawidłową realizację postanowień umowy. Aby wesprzeć osoby, które mogą być pokrzywdzone wskutek nieuczciwości, Komisja do spraw wspierania osób z niepełnosprawnościami Stowarzyszenia Notariuszy przygotowała projekt nowej instytucji. Mowa o przedstawicielstwie opiekuńczym, dzięki któremu niepełnosprawny będzie mógł udzielić innej osobie prawa do podejmowania decyzji w jego imieniu. Pełnomocnictwo takie może dotyczyć na przykład spraw zdrowotnych lub finansów.
W świetle przepisów art. 908 Kodeksu cywilnego umowa dożywocia jest porozumieniem, według którego w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. W praktyce oznacza to, że osoba, która przejmuje lokum i otacza zbywcę dożywotnią opieką, powinna go przyjąć do siebie jako domownika. Bierze też na siebie obowiązek zapewnienia mu wyżywienia, ubrania i godnych warunków do życia. W razie choroby musi dostarczyć pomoc lekarza, a w wypadku śmierci zająć się pogrzebem.
Co jeszcze warto wiedzieć o umowie dożywocia?
Należy podkreślić, że opieka nad seniorem wynika już z samej treści umowy dożywocia. Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie tego dokumentu oznacza równoczesne obciążenie zabudowy prawem dożywocia. W związku z tym zbywca może starać się o zerwanie takiego porozumienia, jeśli w praktyce nie zapewniono mu odpowiedniej opieki. Sprawami spornymi zajmują się sądy cywilne.
Zdaniem notariuszy realnie pomóc seniorom i niepełnosprawnym mogłyby konkretne działania systemowe. Ich celem powinno być zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia nadużyć. W tym kontekście przedstawicielstwo opiekuńcze nabiera szczególnego znaczenia.
Notariusze zauważają, że instytucje o podobnych kompetencjach jak proponowane przedstawicielstwo opiekuńcze działają z powodzeniem za granicą. Jest to skuteczne narzędzie systemowej ochrony osób potrzebujących. Oszustwa dokonywane na seniorach czy osobach z niepełnosprawnościami stanowią poważny problem, z którym można walczyć również w ten sposób.
Idea przedstawicielstwa opiekuńczego została zaprezentowana w Sejmie RP w roku 2015 na Konferencji pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministra Sprawiedliwości pt. “Przedstawicielstwo opiekuńcze – założenia konstrukcji”. Owocem tej prezentacji jest obecnie procedowany w parlamencie projekt ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji.
